Czarna lista szteli w Niemczech to określenie, którego w środowisku opiekunek osób starszych używa w stosunku do miejsc pracy w opiece, na których coś zawodzi. Takie miejsca pracy nazywa się również „minami”. Nie tylko złe opiekunki krążą pomiędzy licznymi pracodawcami. Tak samo trudni klienci niemieccy „skaczą” od firmy do firmy w poszukiwaniu cudownego środka na często nierozwiązywalne w warunkach domowych, problemy osób starszych.
Społeczność zawodowa opiekunek osób starszych jest społecznością rozproszoną geograficznie – i w Polsce i w Niemczech. Podobnie jest z czarną listą szteli w Niemczech – jest rozproszona. Źródłem wiedzy o czarnych listach szteli - min w Niemczech jest więc Internet. Gdzie można znaleźć informacje?
Mówiąc o czarnej liście szteli, chcielibyśmy zobaczyć coś w dosłownym rozumieniu wyrazu „lista”. Jakaś zbiorcza tabelka, zestawienie, na którym znajdą się informacje w jakim mieście, pod jakim adresem, z jakiego powodu miejsce pracy zostało uznane za sztele – minę. To tak nie funkcjonuje.
Największa czarna lista szteli dla opiekunek jest listą tylko z nazwy, nieuchwytną i rozproszoną. Opiekunki i opiekunowie, którzy poczuli się skrzywdzeni przez firmy lub warunki na miejscu pracy, na bieżąco wpisują swoje emocje i uwagi na ogólnych lub dedykowanych tematycznie forach związanych z opieką. A tych jest mnóstwo. Największe i najbardziej aktywne znajdują się na Facebook. Niektóre grupy mają nawet ponad 40 tys. członków. Informacje o szteli minie trudno znaleźć, ponieważ dziennie zamieszczanych jest nawet kilkadziesiąt wpisów (tzw. postów). Oznacza to, że jedne informacje „spychają” inne z głównego ekranu powiadomień. Jednak cierpliwie przeglądając wpis po wpisie (tzw. scrollowanie), możemy znaleźć interesujące nas informacje.
Na Facebooku największe fora dla opiekunek i opiekunów osób starszych, na których pojawiają się informacje tworzące wielką, internetową listę czarnych szteli to np. "Opiekunki szukam i dam pracę w Niemczech (ponad 40 tys. członków), „Opiekunki Osób Starszych NIEMCY - dołącz do nas - super OFERTY PRACY” (ponad 20 tys. członków), Forum Opiekunki - grupa dla polskich opiekunek (ponad 19 tys.). Oprócz tego na Facebooku funkcjonuje ponad 100 innych grup dedykowanych pracy w opiece w Niemczech. Niektóre z nich mają w nazwie wprost pojęcia takie jak czarna lista szteli, sztele miny itp. Są wśród nich grupy administrowane i inicjowane przez rekruterów firm opiekuńczych w celu ściągnięcia kontaktów. Największą grupą, która w nazwie jest dedykowana dla tematu czarnej listy szteli jest „Czarno-Biała lista firm i szteli” (ponad 10 tys. członków).
Oprócz Facebooka, fora dla opiekunek i opiekunów osób starszych, na których przewija się czarna lista szteli w Niemczech, można znaleźć pod innymi adresami internetowymi. Są to najczęściej strony internetowe firm, które utrzymują się m.in. z odpłatnego udostępniania miejsc reklamowych dla firm opiekuńczych i pośredników (np. www.myopiekunki.com, opiekunkaradzi.pl).
Specyfika miejsca pracy, które zostały uznane przez opiekunki i opiekunów za miejsca, przed którymi trzeba ostrzec inne osoby z branży, jest bardzo różna. Przejrzeliśmy kilkaset wpisów dotyczących takich miejsc, na podstawie których można wyróżnić trzy główne kategorie problemów:
Często te problemy występują łącznie i nie zawsze da się ustawić sztywną granicę pomiędzy nimi i określić, co w przeważającej mierze zdecydowało, że dana „miejscówka” została publicznie opisana jako czarna sztela w Niemczech, inaczej – sztela mina.
Problemy wynikające ze stanu zdrowa podopiecznych wiążą się najczęściej z zaburzeniami neurologicznymi podopiecznych, ale nie tylko. Często przewijającym się wątkiem jest agresja ze strony osób starszych – i ta fizyczna i ta werbalna. Opiekunowie czuli się zagrożeni fizycznie lub wprost naruszono ich nietykalność cielesną. Innym powodem, dla którego miejsce pracy w opiece znalazło się na czarnej liście szteli w Niemczech bywają niemożliwy do wykonania, częsty transfer osób starszych, nadmierne pobudzenie ruchowe podopiecznych z demencją (Weglauftendenz), nieprzespane noce. Przykładem na problemy wynikające z charakteru podopiecznych są wpisy dotyczące skrajnego skąpstwa osób starszych, traktowanie opiekunki jak służącej, wyrażanie negatywnych uwag na temat narodowości opiekunki.
W zakresie problemów wynikających z organizacji miejsca pracy na czarnych listach szteli w Niemczech najczęściej przewija się temat jedzenia (w niewystarczającej ilości lub złej jakości), brak norm dotyczących oddzielenia czasu pracy od czasu na wypoczynek dla opiekunek. Bardzo często pojawia się wątek złych warunków bytowych np. zawilgocony pokój w piwnicy, brak miejsca na prywatne rzeczy, ograniczony dostęp do korzystania z pralki. Inne przyczyny to wymagania przekraczające zakres obowiązków domowych opiekunów osób starszych – oczekiwania w zakresie sprzątania pomieszczeń zaniedbanych od wielu lat, wykonywania ciężkich prac ogrodowych.
Z kolei jeżeli chodzi o relacje społeczne z otoczeniem osób starszych, to na czarną listę szteli trafiają miejsca, gdzie rodzina podopiecznych czuje się jak „właściciel” opiekunki, nadmiernie kontroluje, jest kilku członków rodziny, którzy wydają sprzeczne polecenia. Na liście umieszczane są także takie „miejscówki”, gdzie rodzina osób starszych często przebywa z wizytą, oczekuje regularnej obsługi w zakresie szykowania i podawania posiłków dla siebie. Liczna grupa konfliktów, przez które miejsce pracy w opiece jest złą sztelą – miną, dotyczy nieakceptowalnej postawy zdrowych współmałżonków podopiecznych.
Całkiem osobne zagadnienie to wpisy na czarną listę szteli, których dokonują ciągle ci sami opiekunowie. Przy odrobinie wysiłku można zauważyć, że jest pewna grupa opiekunek i opiekunów osób starszych, którzy nie odnajdują się nigdzie. Dla nich każda sztela to mina a podawane przyczyny zmuszają do powszechnie znanej refleksji – nie każdy kto chce może pracować w opiece nad osobami starszymi. Do tego potrzebny jest stabilny stan psychiczny, brak nałogów i umiejętności społeczne. Na czarną listę szteli trafiają także oferty pracy od opiekunek, które chciały wrócić na zmianę, ale klient wybrał inną opiekunkę – jako rodzaj zemsty.
Ze względu na przepisy dotyczące zwłaszcza ochrony danych osobowych oraz ogólnych zasad umów o pracę i umów zleceń w obszarze opieki nad osobami starszymi, trzeba być bardzo uważnym. Trzeba się liczyć z odpowiedzialnością karną, jeżeli post zamieszczony w charakterze informacji na czarnej liście szteli w Niemczech pozwoli na identyfikację osoby, której dotyczy. Niektóre portale, na których opiekunki mogą zamieszczać informacje o sztelach - minach, starają się określić reguły, jakie informacje może zawierać czarna lista szteli.
Wiele wpisów na czarne listy szteli jest dokonywanych przez opiekunów w stanie wielkiego wzburzenia i emocji (najczęściej słusznych) i zawiera szczegóły takie jak np. dokładny adres wykonywania pracy. I jednocześnie opis np. stanu zdrowia podopiecznego – że choruje na Alzheimera, cierpi na nietrzymanie moczu. Publiczne ujawnianie takich informacji jest poważnym naruszeniem prawa. W sytuacjach konfliktowych emocje pojawiają się nie tylko u opiekunów, ale również u rodzin osób starszych. Niestety odbyły się już procesy karne i cywilne przeciwko opiekunom z Polski, którzy podali zbyt dużo szczegółów o osobach chorych czy o ich rodzinach w sposób, który umożliwiał ich identyfikację.
Najczęściej podawana jest miejscowość, numer kodu pocztowego (PLZ), imię podopiecznego i jego wiek lub zawód. W przypadku, kiedy miejsce pracy w opiece jest w dużym mieście, liczącym kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców, prawdopodobieństwo, że ktoś domyśli się, że opisywana osoba to jego mama czy ciocia, jest niewielkie. Jeżeli jednak miejsce pracy, które „wskoczyło” na czarną listę szteli w Niemczech jest w małej miejscowości lub wiosce, a imię podopiecznego występuje rzadko lub też wykonywał specyficzny zawód – można nabawić się nieprzyjemności.
Inicjatywa tworzenia czarnych list szteli w Niemczech jest bardzo popularna wśród opiekunów osób starszych – jednak z puntu widzenia prawa bardzo ryzykowna. Temat tworzenia czarnych list w różnych aspektach życia społecznego i gospodarczego, pomimo pozornej swobody funkcjonowania w Internecie jest bardzo kontrowersyjny.
Podejmując jakąkolwiek aktywność w Internecie nie wolno zapominać, że pojęcie „anonimowość” w sieci nie istnieje. Informacja, że post można zamieścić anonimowo oznacza jedynie tyle, że nie musimy się uwiarygodnić. Jeżeli nie jesteśmy wysokiej klasy specjalistami od zabezpieczenia informacji o ścieżce pochodzenia komentarzy i postów w Internecie – nie wolno zapominać, że w przypadkach uzasadnionych prawnie, można zidentyfikować każdego „anonimowego” autora postu.
Używamy cookies