Emerytura w Niemczech po 5 latach

Emerytura w Niemczech, już po 5 latach pracy, jest hasłem przyciągającym wiele opiekunek i opiekunów osób starszych. Za atrakcyjnością niemieckiego systemu emerytalnego trochę przemawia do Polaków stereotyp Niemca – emeryta. Ładnie ubrany, z uśmiechem prezentującym uzębienie będące efektem najnowszych technik dentystyczny, przemierza na emeryturze świat w eleganckich, klimatyzowanych autokarach. Czy wystarczy 5 lat na uzyskanie emerytury w Niemczech, dzięki której będziemy mieli takie same możliwości?

Trzy sposoby zabezpieczenia się na starość w Niemczech

Emerytura dla opiekunki w Niemczech to tzw. ustawowy program emerytalny. Są to obowiązkowe składki na ustawowe państwowe ubezpieczenie emerytalne. Rozwiewamy złudzenia. Mało który z niemieckich obywateli liczy na to, że z tych środków utrzyma się na starość. Po przepracowaniu w Niemczech 40 lat, przy założeniu, że odkładamy do systemu emerytalnego składki od średniego wynagrodzenia, otrzymamy niecałe 1400 euro brutto emerytury. Praktycznie od pierwszego dnia pracy zawodowej, Niemcy przystępują więc do zakładowych programów emerytalnych (finansowanych przez pracodawcę lub z dobrowolnych składek z wynagrodzenia pracownika), mających charakter kapitałowego gromadzenia środków. Oprócz tego opłacają prywatne polisy ubezpieczeniowe, stanowiące prywatne polisy emerytalne (akumulują kapitał). To naprawdę rzadkość i wyjątek, że Niemcy myśląc o emeryturze, liczą tylko i wyłącznie na środki z obowiązkowego państwowego systemu emerytalnego. A jaki on jest?

Podstawowe warunki uzyskania państwowej emerytury w Niemczech

Niemiecki ustawowy system emerytalny składa się z kilku rodzajów emerytur i można uzbierać na starość sumę wystarczającą na przeżycie po zakończeniu aktywności zawodowej. Na to trzeba jednak pracować wiele, wiele lat. Prawdą jest, że aby objęto nas ustawowymi niemieckimi świadczeniami emerytalnymi  wystarczy odprowadzanie składek przez okres 60 miesięcy (5 lat). Uprawnienia do skorzystania z wypracowanej emerytury w Niemczech zależą jednocześnie od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. W Niemczech jest on taki sam dla kobiet i dla mężczyzn – 67 lat (w Polsce odpowiednio 60 i 65 lat). Odprowadzanie składek na tzw. emeryturę ustawową w Niemczech (die gesetzliche Rentenversicherung) jest obowiązkowe dla wszystkich pracowników. Składkę emerytalną odprowadzają po połowie pracownik (zmniejsza wynagrodzenie brutto wskazane w umowie o pracę) i pracodawca (finansuje ze swoich środków). Obowiązuje zasada, która wiąże wysokość świadczenia emerytalnego z okresem odprowadzania składek i ich wysokością. Dla opiekunek osób starszych w Niemczech, które po 67 roku życia mają jeszcze chęć i energię do dalszej pracy istotna informacja: osoby, które nadal pracują, pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego (67 lat) mogą podnieść wysokość emerytury o 0,5% za każdy przepracowany miesiąc przypadający po ukończeniu 67 lat.

Ile włożysz do systemu, tyle otrzymasz według reguł

Reguły dla niemieckiego systemu emerytalnego są proste – im dłużej i więcej do niego wnosisz, tym więcej dostaniesz. Nie ma się co łudzić, że emerytura w Niemczech po 5 latach wnoszenia składek do systemu, da środki na spędzenie czasu na emeryturze we wspomniany wyżej stereotypowy sposób. Niemcy przez całe życie zawodowe zbierają tzw. punkty emerytalne – Entgeltpunkte – które mają określoną wartość w euro. Ile punktów można otrzymać rocznie? Tyle, ile wyniesie nasz wkład, czyli udział w składkach na ubezpieczenie emerytalne. Wartość punktów jest corocznie waloryzowana według formuły:

Źródło: Deutsche Rentenversicherungs

Poszczególne składniki tej formuły decydującej o miesięcznej wysokości emerytury (monatliche Rentenhöhe) są następujące:

• Entgeltpunkte – punkty emerytalne przyznawane po każdym przepracowanym roku w zależności od wysokości wniesionych składek i okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym. Aby uzyskać pełny punkt, trzeba wnieść do systemu tyle, ile wynosi średnia składka wszystkich pracujących Niemców. Mogą mieć więc wartość większą lub mniejszą niż 1;
• Zugangsfaktor – to współczynnik dodatków i potrąceń (nie będziemy go szczegółowo omawiać);
• Aktueller Rentenwert – współczynnik wyrównujący wartość zdobytych punktów do wartości aktualnej;
• Rentenartfaktor – współczynnik określający wartość punktów w zależności od rodzaju emerytury niemieckiej (np. ze względu na wiek lub na zmniejszoną zdolność do pracy).

Jaką emeryturę można osiągnąć w Niemczech po 5 latach?

To zależy od wysokości zarobków, a więc i wpłaconych składek, ale również od systemu pracy opiekunek osób starszych w Niemczech. Jeżeli pracujemy np. w domu opieki w systemie dwa miesiące w pracy, dwa miesiące w domu – nasze 5 lat przeciągnie się tak naprawdę na 10 lat. Jest pewien sposób na szybsze nazbieranie wymaganych 60 miesięcy. Nie zwiększy naszej emerytury, ale skróci okres oczekiwania na nią. Wystarczy przepracowanie ze składkami na ubezpieczenie emerytalne w Niemczech 1 dnia w miesiącu, aby system zaliczył nam do tzw. Wartezeit cały miesiąc. Przykładowo, praca w okresie od 28 kwietnia do 2 czerwca daje nam pełne 3 miesiące z wymaganych 60-ciu. Ale najbardziej wszystkich interesują kwoty. Nie mamy dobrych wiadomości da tych, którzy liczą na godziwą emeryturę w Niemczech po 5 latach. Ile można osiągnąć emerytury po jednym roku pracy najlepiej obrazują przykładowe wyliczenia, sporządzone przez niemiecki organ emerytalny, a pomnożyć przez 5 – potrafi każda opiekunka i opiekun osób starszych:

Źródło: Deutsche Rentenversicherung Bund

Czy niemiecki system emerytalny jest pewny?

Wiele systemów emerytalnych opartych jest w dużej mierze na zasadzie umowy społecznej polegającej na tym, że składki emerytalne płacone przez pracowników, trafiają jako bieżące świadczenia dla emerytów. Jest to tzw. system repartycyjny, zwany również pay-as-you-fo. Założenia niemieckiego systemu emerytalnego, na którym opiera się wiele europejskich systemów zabezpieczenia emerytalnego, opierają się na ustawie wydanej w Niemczech w 1889 roku („Gesetz betreffend die Invaliditäts- und Altersversicherung”), zainicjowanej przez Bismarcka. Społeczeństwo wyglądało wówczas trochę inaczej. Większość rodzin była wielodzietna, na rodziców – emerytów pracowało kilkoro dzieci. Krótsza była również średnia długość życia. W chwili obecnej szacuje się, że na jednego emeryta przypada tylko troszkę więcej niż dwoje pracujących. Nie jest to dobrze rokująca tendencja, ale tak wygląda w większości państw. Jak na razie państwo niemieckie wspiera zebrane ze składek fundusze emerytalne środkami federalnymi i nie ma podstaw aby sądzić, że w najbliższych latach nabyte prawa emerytalne nie będą wypłacone, choćby dotyczyły emerytury w Niemczech tylko po 5 latach.