Są takie okresy, w których opiekunki i opiekunowie osób starszych masowo, w tym samym czasie, wybierają się na (zasłużony) odpoczynek. To jest na przykład okres bożonarodzeniowy, w mniejszym stopniu Wielkanoc no i oczywiście lato. Te wakacje zapowiadają się inaczej. Epidemia COVID-19 (SARS-CoV-2) zmieniła prawie wszystko na świecie, także rynek pracy w opiece nad osobami starszymi w Niemczech.
Praca w opiece na czarno podupada od ponad roku. Już od marca 2020 roku okoliczności związane z wybuchem epidemii mocno ograniczyły możliwości znalezienia pracy w opiece na czarno. Z jednej strony, zadziałały w tej sferze mechanizmy ograniczające możliwości swobodnego przekraczania granic. W pamięci wielu osób pozostał ten moment, kiedy dostanie się na teren Niemiec lub powrót do Polski wyglądał trochę tak, jak w czasach zimnej wojny wymiana szpiegów na moście Glienicker Brücke. Można było przejść w jedną i drugą stronę tylko pieszo, z duszą na ramieniu czy nas wpuszczą lub wypuszczą.
Z drugiej strony zadziałał strach. I to strach po obu stronach – opiekunek i opiekunów osób starszych, ich bliskich, ale również klientów. Rodziny opiekunek, które wcześniej nie bardzo myślały o tym, co się stanie jak ich bliscy zachorują w Niemczech, nagle się ocknęły. Nieznana choroba dała wielu sporo do myślenia, co będzie jak… Tak samo opiekunowie, dotąd beztrosko przedstawiający się w razie kontroli Zollamtu (zwykle po uprzejmym donosie) jako znajomy czy znajoma z wizytą, zaczęli się bać. I samej choroby i tego, że ktoś przyjrzy się ich uprawnieniom do leczenia na terenie Niemiec.
Ludzie bali się także całkowitego zamknięcia granic na dłuższy czas. Co prawda umowa z Schengen nie przewiduje takiej możliwości, ale okoliczności były nowe i wszystko mogło się zmienić. A poza tym, kto czyta umowy międzynarodowe...
Klienci bali się tego samego – nasilonych kontroli i tego, że nieznajoma osoba zachoruje w ich domu i będzie kłopot. Bo ani opieki dla seniora a jeszcze zobowiązanie. Albo opiekun przyjedzie i nie będzie mógł wyjechać, nawet jak nie będzie już potrzebny. No i oczywiście bali się również, że ktoś przyjedzie z chorobą pod ich dach. Ten strach pozostał do dzisiaj, chociaż powszechny dostęp do testów na obecność COVID w Niemczech, trochę go zmniejszył. Niemniej jednak opiekunkom osób starszych, które do tej pory bez problemu znajdowały pracę na czarno, jest nadal trudniej o prywatną „miejscówkę”. Coraz więcej osób szuka pod hasłem „praca w opiece priv” a coraz trudniej to „priv” odnaleźć.
Wiąże się także to z innym zjawiskiem – rynek pracy w opiece się skurczył i nadal się zmniejsza. I nie ma sygnałów na to, że zmieni się to przy szukaniu pracy w opiece na wakacje.
Czy ktoś wierzy czy nie wierzy w pandemię, zwolniło się bardzo dużo miejsc we domach opieki. Liczne ogniska koronawirusa przyśpieszyły śmierć wielu mieszkańców. Dociekliwych, którzy chcą poznać dokładne liczby, odsyłamy do wydawnictwa RKI – Epidemiologisches Bulletin z 06 maja 2021 roku.
Nie ma co ukrywać, że i wiele rodzin niemieckich i sami seniorzy, decydowali się na zatrudnienie opiekunki osób starszych z Polski tylko po to, żeby jakoś przetrwać czas oczekiwania na wolne miejsce w profesjonalnej placówce opiekuńczej. W Niemczech domy opieki to bardzo szerokie pojęcie. Są to i specjalistyczne placówki zajmujące się ciężko chorymi psychicznie i fizycznie, ale również domy spokojnej starości, mieszkaniowe wspólnoty senioralne dla osób, które wymagają niewielkiego wsparcia w codziennych czynnościach.
Nie każdy marzy o spędzeniu starości we własnym domu. Coraz większą popularnością cieszę zwłaszcza różnego rodzaju wspólnoty senioralne (np. betreutes Wohnen). Osoby starsze mają tam nie tylko pomoc, ale również towarzystwo rówieśników, szerokie możliwości znalezienia kogoś do rozmów czy partyjki Mensch Ärgere Dich Nicht z innym pasjonatem tej gry a nie z lekko znudzoną opiekunką.
Za tym, że w ostatnich miesiącach zwiększyły się nie tylko możliwości uzyskania wolnego miejsca w domu opieki, ale również zwiększyło się zainteresowanie tą formą opieki w Niemczech, kryje się jeszcze jedno.
Starsi ludzie zaczęli się bać przyjazdu obcych osób, które przemierzają przecież w drodze do pracy wiele kilometrów, stykają się codziennie z innymi ludźmi na spacerach, w sklepach. Wprowadzone relatywnie szybko zasady podwyższonego rygoru sanitarnego oraz obowiązek systematycznego wykonywania testów przez personel domów opieki sprawiły, że „Heim” zaczął się jawić jako oaza bezpieczeństwa.
Jest coś jeszcze – masowe zjazdy opiekunek osób starszych i tych na „legalu” i tych „na czarno” wiosną 2020 roku, nadszarpnęły zaufanie, że mama czy babcia nie zostaną nagle same. Ta sytuacja ma więc już i na pewno będzie nadal miała w wakacje 2021 roku duży wpływ na rynek pracy w opiece w Niemczech.
Jedną z metod przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się epidemii, zastosowaną w wielu krajach, również w Niemczech były, są i pewnie będą, ograniczenia w przemieszczaniu się, zamykanie określonych sektorów gospodarki, tzw. lockdown. Jak to wpływa na wolne sztele?
No cóż, nauczyciele, fryzjerki, kosmetyczki, pracownicy gastronomii i hotelarstwa oraz przedstawiciele innych zawodów to przecież dzieci, wnukowie, siostrzeńcy, siostrzenice, bratanice, synowe, zięciowie, sąsiedzi, najemcy mieszkań u osób starszych. Nagle zaczęli spędzać czas w domu, a pomimo wydatnej pomocy państwa niemieckiego, skurczyły im się zasoby finansowe. Jak podaje niemiecki portal statystyczny de.statista, na koniec 2019 roku z ogromnej rzeszy 4,1 miliona Pflegebedürftige w Niemczech 51,3% znajdowało się pod opieką własnych rodzin. Nie znaleźliśmy nowszych wyników badań statystycznych w tym zakresie, jednak można się pokusić o przypuszczenie, że na koniec 2020 roku ten procent się zwiększył i w 2021 roku nadal rośnie. Wielu członków niemieckiego społeczeństwa, którzy wcześniej korzystali z pomocy domowych opiekunów osób starszych dlatego, że praca zawodowa nie pozwalała im na zajęcie się bliskimi, ten czas otrzymało. I pomiędzy zadaniami home office czy w oczekiwaniu na przywrócenie możliwości zarobkowania, zajęło się pomaganiem osobom starszym. Czy ta sytuacja będzie miała nadal wpływ na dostępność miejsc pracy w opiece na wakacje, trudno na razie stwierdzić.
Te same przyczyny co w Niemczech – brak możliwości wykonywania dotychczasowej aktywności zawodowej, pozbawił dochodu wielu Polaków. Słupki dotyczące bezrobocia jeszcze tak mocno nie rosną, ale na pewno nadal rosną raty kredytów, koszty żywności, energii, wody. Jeżeli ktoś nawet utrzymał miejsce pracy, to trudniej jest wygospodarować pieniądze na letni wypoczynek.
Więcej osób niż zwykle będzie intensywnie szukać w okresie letnim możliwości zarobkowych, po to, żeby albo załatać dziury w budżecie domowym albo po to, żeby zgromadzić bezpieczny zapas oszczędności na ciężkie czasy. Konkurencja pracowników na każdym rynku pracy mocno wzrosła, nie ma powodów, żeby przypuszczać, że w zakresie pracy w opiece nad osobami starszymi będzie inaczej.
Sytuację zmieniła także akcja szczepień przeciwko COVID. Wiele opiekunek osób starszych w kwietniu, maju i czerwcu 2021 roku dopasowuje plany wyjazdowe do terminów szczepień w Polsce. Jak na razie nie ma możliwości, żeby pierwszą dawkę szczepionki przyjąć w Polsce a drugą w Niemczech czy na odwrót. A więc opiekunki cierpliwie najpierw czekają na swój termin, potem nie warto wyjeżdżać przed drugim terminem szczepienia. W międzyczasie pilnują, żeby wnuki faktycznie uczyły się zdalnie a nie udawały, że biorą udział w lekcji.
O ile w wakacje 2020 roku bardzo dużo osób utrzymujących się z pracy w opiece w Niemczech, w okresie wakacyjnym zostało w domu, ponieważ przedłużyło pobyty do maja – czerwca, zwlekając z podróżą na pewniejszą sytuację, o tyle w tym roku będzie zapewne inaczej.
Czekając na szczepienia, opiekunki osób starszych nie podejmują pracy w tych miesiącach co zwykle. A pieniądze będą potrzebne, będzie więc większe zainteresowanie pracą w typowo letnich miesiącach, które dotąd zwykle opiekunowie spędzali na wypoczynku.
Można więc prognozować, że latem 2021 roku będzie dużo więcej poszukujących pracy w opiece na wakacje i w grupie stałych opiekunów jak i tych, którzy tradycyjnie dorabiali w tej branży latem (np. nauczyciele, pedagodzy szkolni). Z pewnością wzrośnie również zainteresowanie ze strony nowicjuszy w pracy w opiece w Niemczech – będzie wielu chętnych, ten trend jest już widoczny.
Reasumując – tyle prognozy. Czy się sprawdzą – pokaże czas. Będzie pewnie trochę trudniej o wymarzoną „miejscówkę” za świetną stawkę u prawie samodzielnego seniora w sektorze pracy legalnej i dużo mniej okazji na „praca opieka priv”. Mniejszy wybór nie oznacza braku wyboru. Sektor usług opiekuńczych w domach prywatnych w Niemczech jednak nadal jest ogromny i raczej nie zabraknie w wakacje 2021 miejsc pracy w opiece nad osobami starszymi.
Używamy cookies