W opiece nad osobami starszymi i osobami niesamodzielnymi jest kilka bardzo delikatnych aspektów, które są czasami widziane inaczej przez osoby sprawujące opiekę a inaczej powinny być rozpatrywane przez pryzmat praw podopiecznych. Taką wrażliwą sprawą jest ograniczanie wolności osób starszych.
Stosowanie w opiece środków ograniczających wolność (freiheitseinschränkende Maßnahmen in der Pflege) podlega szczególnemu nadzorowi prawnemu w Niemczech. Do takich środków należy m.in. wiązanie pasami, nadużywanie środków uspokajających, zamykanie chorego w łóżku z obustronnie podniesionymi barierkami, dawanie tzw. fałszywego klucza itp. W świetle prawa takie działania rodziny czy opiekuna wobec osoby starszej mogą być podstawą nawet do postawienia stan oskarżenia. Co to w ogóle jest wolność? Filozofowie rozstrzygają to pojęcie od wieków. Systemy prawne określają ramy tego co uznawane jest za wolność w danym społeczeństwie poprzez system nakazów i zakazów. Ludzie określają codziennie granice wolności pomiędzy sobą – w pracy, w szkole, w domu, na ulicy. Nie zdajemy sobie na co dzień sprawy ile naszych zachowań realizuje pojęcie wolności. Nawet przepuszczenie kogoś pierwszego przez drzwi jest zachowaniem realizującym czyjąś wolność. Nie zawsze pojęcie wolności jest nieograniczone, nawet w bardzo prostych stosunkach międzyludzkich.
Mały przykład – jeżeli uznam, że dla mnie wolnością jest słuchanie bardzo głośno radia w środku nocy i realizuję to swoje prawo do wolności, to ograniczam w ten sposób wolność moich sąsiadów – prawo do spokojnego snu. Wracając do zagadnienia opieki nad osobami starszymi, chcielibyśmy przybliżyć szczególnie zagadnienie ograniczenia wolności osoby starszej poprzez obustronne podniesienie barierek w łóżku. Jakie jest uzasadnienie takiego postępowania? Otóż rodziny osób starszych i opiekunowie, zarówno w domach prywatnych jak i w domach opieki tłumaczyli i tłumaczą zamykanie barierek w łóżku bezpieczeństwem osób starszych. Barierki mają zapobiec upadkowi a w konsekwencji złamaniom i potłuczeniom u osób starszych, pozwalają nabyć opiekunowi poczucia bezpiecznego oddalenia się od chorego.
Badania przeprowadzone do 2013 roku w ramach wspólnej inicjatywy kilku uniwersytetów niemieckich (Leitlinie FEM) wykazały, że w większości przypadków zamykanie osób starszych w łóżkach wcale nie służy poprawie ich bezpieczeństwa i jest nadużywane, co stanowi mocne naruszenie prawa. Badania przeprowadzono na budzącej respekt grupie reprezentatywnej w domach opieki w Niemczech jak również przeanalizowano materiały na ten temat z innych krajów (link do raportu z badań na końcu artykułu). Stwierdzono, że zamykanie osób starszych w łóżkach z obustronnymi barierkami (Bett mit beidseitige Bettgitter) tak naprawdę jest tylko pozornym działaniem na dobro podopiecznego, jest nadużywane i stanowi rażące naruszenie wolności osobistej człowieka. W trakcie badań ustalono, że pozostawienie osoby starszej w otwartym łóżku marginalnie (prawie wcale) nie ma wpływu na ryzyko upadku, to ryzyko pozostaje takie samo jak w każdej innej sytuacji u każdej osoby. Nadużywanie zamykania podopiecznych prowadzi do wielu groźniejszych z punktu wiedzenia dobra osoby starszej konsekwencji takich jak otarcia, odleżyny, wypadnięcie z większej wysokości, zapalenie płuc, osłabienie pęcherza a przede wszystkim agresja i samookaleczenia. Ta tematyka w Niemczech była mocno nagłośniona publicznie, przeprowadzono i nadal prowadzi się w tej kwestii kampanię uświadamiającą rodziny osób starszych. Opiekunki osób starszych, które przyjeżdżają z Polski, nie mają najczęściej żadnej świadomości i przygotowania prawnego w tej sprawie, co prowadzi do konfliktów. Lęk opiekunki osoby starszej, że jej podopieczny np. w nocy sam wstanie, przewróci się i coś sobie złamie przeważa bardzo często nad świadomością braku uprawnienia do ograniczenia wolności osoby starszej przez zamknięcie jej w łóżku z obustronnymi barierkami.
Sprawdziliśmy w polskich firmach wysyłających opiekunki do pracy w Niemczech, że brak zgody rodziny niemieckiej na zamykanie łóżko z barierkami jest jedną z częstszych przyczyn zgłoszenia do pracodawcy, że rodzina niemiecka nie zgadza się na środki chroniące zdrowie i życie podopiecznego. Dlaczego Niemcy tak reagują? Z punktu widzenia prawa niemieckiego (które jest pod tym względem zgodne z prawem międzynarodowym i większością przepisów prawnych na świecie), o ograniczeniu wolności osoby starszej poprzez zamknięcie jej w łóżku z barierkami może zadecydować wyłącznie tylko sama osoba podlegająca opiece lub decyzję o takim postępowaniu może wydać wyłącznie sąd opiekuńczy (Betreuungsgericht) na wniosek np. pełnomocnika osoby starszej lub jego opiekuna, lekarza, członka rodziny. W wyjątkowych sytuacjach, ściśle określonych w przepisach prawnych decyzję o zamykaniu osoby starszej w łóżku może podjąć lekarz jednak jego decyzja musi być również potwierdzona w określonym czasie przez sąd opiekuńczy. Kto bez decyzji sądu opiekuńczego lub bez zgody osoby, którą się opiekuje, bez względu na naszą własną ocenę stanu psychicznego osoby starszej, zamyka ją w łóżku z barierkami, może zostać oskarżony o ograniczenie wolności innego człowieka. Paradoksalnie opiekunki osób starszych optują za zamknięciem chorego w łóżku z barierkami, nie mając świadomości, że w ten właśnie sposób narażają się na odpowiedzialność karną, bojąc się, że jeżeli podopieczny przewróci się i coś sobie złamie, zostaną oskarżone o lekceważenie obowiązków. To właśnie zamknięcie barierek w łóżku bez uprawnienia może sprowadzić na opiekuna problemy prawne! Upraszczając całe zagadnienie związane z zamykaniem osób starszych w łóżkach z barierkami bez ich zgody można podsumować: groźba upadku, potłuczenia się, złamania jest naturalnym stanem, który dotyczy każdego człowieka ale samowolne podjęcie decyzji o zamknięciu barierek w łóżku jest przestępstwem przeciwko wolności drugiego człowieka. Zanim zamkniesz barierki zastanów się czy rzeczywiście działasz w imię obrony chorego czy w imię zaspokojenia swojego złudnego przekonania o zapewnieniu w ten sposób bezpieczeństwa! Własne łóżko nie powinno być więzieniem dla człowieka!
Używamy cookies