Składanie kondolencji - praca opiekunki w Niemczech

Składanie kondolencji nie jest łatwe. Temat śmierci jest dla każdego człowieka sprawą trudną i często uczucia z tym związane bardzo trudno wyrazić słowem. Przy składaniu kondolencji mamy trudności z werbalizowaniem naszego żalu i smutku nawet w języku ojczystym, dlatego składanie wyrazów współczucia po niemiecku jest jeszcze bardziej skomplikowane. Opiekunki osób starszych w Niemczech często mają z tym problem, tym bardziej, że zawiadomienia – klepsydry informujące o śmierci byłych podopiecznych otrzymują w formie pisemnej. Powinno się odpisać wysyłając kartę kondolencyjną, na której przekażemy wyrazy współczucia po niemiecku. Powaga sytuacji wymaga wypowiedzenia chociaż krótkich kondolencji po niemiecku.

Kiedy składamy kondolencje w Niemczech?

Kondolencje (niem. das Beileid, rzadziej: Kondolenz, Kondolation) są sposobem na wyrażenie współczucia rodzinie zmarłego i powinny mieć formę uroczystą. Składanie kondolencji jest ostatnią częścią pożegnania osoby zmarłej – składamy wyrazy współczucia jej bliskim z powodu poniesionej straty. W polskiej obyczajowości kondolencje zwykle wyrażamy słownie po zakończeniu uroczystości pogrzebowej lub przy pierwszym kontakcie telefonicznym lub osobistym z osobą w żałobie.  Uczestnicy pogrzebu podchodzą kolejno do członków najbliższej rodziny zmarłego, przekazują wyrazy współczucia, ściskają serdecznie ręce bliskich osoby zmarłej lub ich przytulają.

Niemcy kondolencje składają w takich samych okolicznościach, ale bardzo często używa się specjalnych kart kondolencyjnych (Beileidskarte). W Niemczech możemy także spotkać się z obyczajem, że nie podchodzi się do rodziny zmarłego, ale wpisuje się wyrazy współczucia w wyłożonej księdze kondolencyjnej (Beileidsbuch, Kondolenzbuch). Dotyczy to zwłaszcza ostatniego pożegnania osób znanych, publicznych. Trzeba również uważnie zapoznać się z zawiadomieniem o śmierci (Todesanzeige), czy rodzina zmarłego nie zastrzegła sobie, że proszą o nieskładanie kondolencji na cmentarzu (die Bitte, am offenen Grab kein Beileid zu bekunden).

Składanie wyrazów współczucia czy to po polsku czy po niemiecku, to jest delikatna sprawa i z szacunku dla zmarłego warto uważać na poprawność językową. Przedstawiamy niemieckie zwroty używane do składania kondolencji, które mogą być przydatne nie tylko w pracy opiekunki osób starszych w Niemczech, ale także w różnych innych sytuacjach.

Najprostsze kondolencje po niemiecku

Istnieją uniwersalne zwroty, określające wyrazy współczucia po niemiecku, których można użyć w każdej sytuacji, bez względu na to kim jest osoba zmarła i komu z jej otoczenia składamy kondolencje. Jeżeli opiekunce osób starszych trudno jest płynnie wysławiać się po niemiecku, do złożenia najprostszych kondolencji (jako wyrazy współczucia po niemiecku i w formie pisemnej i w formie ustnej) wystarczy przyswojenie jednego z takich zwrotów:

• Mein Beileid – wyrazy współczucia;
• Ich spreche Ihnen mein Beileid (meine Kondolenz) aus – proszę przyjąć moje wyrazy współczucia;
• Ich versichere Sie meiner Anteilnahme – zapewniam o moim współczuciu;
• Seien Sie meiner Anteilnahme gewiss –  proszę być pewnym mojego współczucia.

Są to uniwersalne zwroty do złożenia kondolencji po niemiecku. Jeżeli przekazujemy wyrazy współczucia po niemiecku osobiście, można przekaz nawet najkrótszego zwrotu (Mein Beileid) wzmocnić serdecznym uściskiem dłoni (z wylewnym zachowaniem jak obejmowanie czy przytulenie trzeba w obyczajowości niemieckiej uważać, gdyż nie zawsze zostanie ono uznane za stosowne). Nie ma też nic złego w złożeniu najprostszych kondolencji za pomocą powyższych zwrotów po niemiecku w formie pisemnej. Dla wzmocnienia krótko wyrażonych wyrazów współczucia po niemiecku, można dobrać stosowną kartę kondolencyjną.

Wyrazy współczucia po niemiecku składane osobie bardzo bliskiej zmarłemu

Szerzej rozbudowanych kondolencji po niemiecku opiekunki osób starszych mogą używać, jeżeli wiedzą, że zmarła osoba była bardzo bliska żałobnikowi. W sytuacji, gdy np. nasz zmarły podopieczny był pod opieką znajomych, opiekunów prawnych – stosowne będą wskazane wyżej najprostsze kondolencje po niemiecku.

Jeżeli zwracamy się do bliskiej rodziny, bez względu na to, czy śmierć przyszła nieoczekiwanie czy też była efektem długotrwałej, ciężkiej choroby, warto wyrazu współczucia po niemiecku trochę rozbudować, złożyć kondolencje w sposób podkreślający żal i smutek. Podane poniżej przykłady mogą posłużyć zarówno do osobistego składania kondolencji, jak i w sytuacji, gdy rozmawiamy telefonicznie lub przesyłamy kartę kondolencyjną.

• In diesem schweren Moment möchten wir Dir unser aufrichtiges und tief empfundenes Beileid aussprechen – W tym trudnym momencie chcielibyśmy złożyć szczere i głębokie wyrazy współczucia
• Ich möchte Dir meine aufrichtige Anteilnahme an diesem dunklen Tag aussprechen – Pragnę wyrazić szczere kondolencje w tym ciężkim dniu;
• Unsere Gedanken begleiten Dich und Deine Familie durch die schwere Zeit des Verlustes – Myślami jesteśmy z Tobą i Twoją rodziną w tym trudnym czasie straty;
• Mit tiefer Trauer haben wir von Deinem schmerzlichen Verlust erfahren – Z głębokim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o Twojej bolesnej stracie
• Wir möchten Dir unser aufrichtiges Mitgefühl und unsere Anteilnahme übermitteln. Unsere Gedanken begleiten Dich durch die schwere Zeit des Abschieds und der Trauer. Herzlichstes Beileid von Familie B. – Pragniemy przekazać szczere wyrazy współczucia i kondolencje. W naszych myślach towarzyszymy Ci przez ten trudny czas pożegna i żałoby. Z wyrazami najszerszego współczucia rodzina B.

Kondolencje po niemiecku, gdy chcemy podkreślić współczucie

Są takie sytuacje, kiedy kondolencje składamy osobom, które lepiej i bliżej znamy. Nie oznacza to, że musieliśmy znać osobę zmarłą, ale wymieniając w kondolencjach samo imię zmarłego, jego nazwisko lub imię i nazwisko, nadajemy im bardziej osobisty charakter. Zamiast imienia można podać także rodzaj więzi zmarłego z osobą, której składamy wyrazy współczucia (Twojej Mamy, Żony). Gdy więc składamy kondolencje z powodu śmierci syna, córki, męża czy żony, możemy użyć poniższych niemieckich form – w których „…” oznaczają miejsce na imię zmarłej lub zmarłego:

• Wir sind erschüttert und zutiefst berührt über den vorzeitigen Tod (Deines Sohnes, Deiner Tochter, Deines Ehemannes, Deiner Ehefrau) … – Jesteśmy poruszeni z powodu przedwczesnej śmierci Pana/Pani syna, córki, męża, żony …;
• Zum Ableben Ihrer Mutter / Ihres Vaters versichern wir Sie unseres tiefen Mitempfindens – Prosimy o przyjęcie wyrazów głębokiego współczucia po śmierci Mamy/Taty;
• Zum Ableben Ihrer Mutter / Ihres Vaters spreche ich Ihnen aufrichtiges Beileid aus – Zpowodu śmierci Pani matki / ojca wyrażam moje szczere współczucie;
• Die Nachricht vom Tod Deiner Mutter hat mich sehr bewegt – Wiadomość o śmierci Twojej matki głęboko mnie wzruszyła;
• In tiefer Betroffenheit habe ich vom Tode Deiner Mutter erfahren – Z głębokim żalem przyjęłam wiadomość o śmierci twojej matki;
• Zum Tod Deiner lieben Mutter möchten wir unsere Anteilnahme aussprechen – Z powodu śmierci Twojej kochanej mamy, pragniemy wyrazić nasze szczere współczucie;
• Wir sind alle tief erschüttert über den plötzlichen Tod von … und möchten Dir unser aufrichtiges Beileid aussprechen – Jesteśmy wszyscy głęboko wstrząśnięci nagłą śmiercią … i chcielibyśmy wyrazić nasze najgłębsze współczucie;
• Ich bin traurig, dass die Krankheit nun doch über den starken Lebenswillen deiner Mutter gesiegt hat – Przykro mi, że choroba zwyciężyła nad silną wolą życia Twojej mamy.

Kondolencje po niemiecku bardziej formalnie

Wydaje się, że Niemcy bardziej niż Polacy przykładają wagę do składania kondolencji w sytuacjach bardziej formalnych. W Polsce wraz z zanikiem znaczenia codziennej prasy w tradycyjnej, drukowanej formie, coraz rzadziej zamieszcza się ogłoszenia, w których kondolencje składają np. pracownicy firmy przełożonemu, który stracił rodzica czy firma pracownikowi, który poniósł osobistą stratę.

Ten typ kondolencji po niemiecku powinien brzmieć bardziej formalnie i przybrać nieco inną formę. Zwykle takie formalne kondolencje po niemiecku składa się w formie pisemnej. Ze względu na ich charakter, przeważnie nie bierze się udziału w uroczystościach pogrzebowych, a jedynie przekazuje się wyrazy współczucia. Kilka przykładów formalnych kondolencji po niemiecku znajduje się poniżej:

• Sehr geehrte (r) …, mit großer Trauer haben wir die Nachricht vom Tode Herrn … vernommen. Wir möchten Ihnen und der ganzen Familie unser größtes Mitgefühl ausdrücken.

Szanowny(-a) Panie / Pani, z głębokim żalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Pana ... . Składamy Panu/Pani oraz całej rodzinie wyrazy głębokiego współczucia.

Sehr geehrte Frau X, gestern habe ich vom Tod Ihres Gatten erfahren. Ich war sehr betroffen und fühle mich in Ihrer Trauer mit Ihnen verbunden. Ich hoffe, dass Sie in Ihrer großen Familie die teilnehmende Unterstützung erfahren, die Ihnen über den schmerzlichen Verlust hinwegzukommen hilft.

Podpis pod bardziej formalnymi niemieckimi kondolencjami może być tradycyjnym zwrotem „Mit freundlichen Grüßen”, ale można także użyć innych sformułowań, charakterystycznych wyłącznie dla składania kondolencji po niemiecku:

• Łącząc się w głębokim smutku (żalu) – Mit stillem Gruß / In stiller Trauer / Mitfühlende Grüße / Mit tröstenden Grüßen / In liebevoller Verbundenheit (In aufrichtiger Verbundenheit);
• Ze szczerym współczuciem – Mit aufrichtigem Mitgefühl (In tiefem Mitgefühl) / Mit stillem Händedruck / Wir weinen mit Dir;
• W imieniu koleżanek i kolegów – Im Namen aller Kolleginnen und Kollegen.

Kondolencje po niemiecku z cytatem lub sentencją

Jeżeli brakuje nam własnych słów, a potocznie używane zwroty dotyczące kondolencji po niemiecku, które przytoczyliśmy powyżej, nie oddają naszego nastroju, można sięgnąć po cytaty. Niemcy, którzy są osobami wierzącymi, umieszczają w pisemnych kondolencjach cytaty z biblii lub wystąpień znanych duchownych swojej religii. Przy wyrażaniu współczucia Niemcy korzystają także z cytatów dzieł znanych osobistości literatury niemieckiej. Przy składaniu kondolencji na piśmie, możemy kupić Beildeidskarte ze stosownym cytatem lub wyszukać samodzielnie odpowiadający nam cytat w Internecie. Zamieszczenie samego cytatu na karcie kondolencyjnej i podpisanie się pod nim imieniem i nazwiskiem, uważa się w obyczajowości niemieckiej za wystarczającą formę wyrażenia współczucia.

Dobrym przykładem odpowiedniego (i neutralnego religijnie) cytatu są słowa Johann Wolfgang von Goethe:

„Was man tief in seinem Herzen besitzt,
kann man nicht durch den Tod verlieren”.

„Nie można stracić przez śmierć tego,
co posiada się głęboko w sercu”.

Z kolei składając kondolencje osobom wyznania katolickiego, można użyć słów św. Franciszka z Asyżu (Franz von Assisi):

„Wer stirbt, erwacht zum ewigen Leben”

„Kto umiera, budzi się do życia wiecznego”