W opisach miejsca pracy w opiece, w ograniczeniach zdrowotnych osób starszych w Niemczech, często pojawia się słowo demencja (Demenz). Wiele opiekunek osób starszych, zwłaszcza tych, które pracują w opiece w domach prywatnych, nie zdaje sobie sprawy z tego, że pod tym pojęciem rozumie się szereg zmian zachodzących w mózgu wraz z procesem starzenia.
Słowo Demenz jest często błędnie utożsamiane z chorobą Alzheimera, chociaż w Niemczech tylko około 20% osób, u których stwierdzono Demenz choruje na Alzheimera. Opiekunka może napotkać na różne problemy w pracy w opiece, jeżeli nie będzie miała przynajmniej ogólnej wiedzy o tym, co oznacza demencja starcza. Zachowania osób starszych wynikające z postępów demencji, opiekunka często uważa za celowe, złośliwe działanie przeciwko sobie i przeciwko swojej pracy. Denerwuje się wtedy, przeżywa liczne rozczarowania, stresuje się, a może nawet zrezygnować z pracy w opiece, ponieważ wydaje jej się, że to z jej winy ludzie starsi zachowują się tak anie inaczej.
Polskim odpowiednikiem słowa demencja jest otępienie starcze. Definicję otępienia łatwo znajdziemy w internecie. Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) demencja to:
„Zespół otępienny to zespół objawów wywołanych chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się klinicznie licznymi zaburzeniami funkcji korowych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia się, język i ocena. Ponadto zaburzeniom funkcji poznawczych często towarzyszą lub nawet je poprzedzają zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i motywacji.”
Opiekunka powinna więc bardzo mocno uświadomić sobie, że podejmując pracę w Niemczech w opiece nad osobą starszą, u której stwierdzono występowanie zespołu otępiennego czyli demencji (Demenz) może napotkać na problemy, które będą specyficzne:
Osoba starsza nie będzie rozpoznawała właściwie nominałów pieniężnych, nie będzie potrafiła określić matematycznie ilość posiadanych i wydanych pieniędzy, nie będzie też wstanie określić konsekwencji wynikających z rozporządzania pieniędzmi (wydawania pieniędzy).
Z reguły rodziny osób starszych w Niemczech, u których stwierdzono objawy demencji, starają się ograniczyć choremu możliwość samodzielnego decydowania o finansach, w początkowej fazie wystąpienia tych objawów jest to jednak trudne. Babcia albo dziadek mogą np. rozdawać napiwki banknotami 100 Euro, a za kilka godzin szukać tych pieniędzy. Ponieważ w domu znajduje się opiekunka, czyli osoba właściwie obca, może być posądzana przez podopiecznego wręcz o kradzież pieniędzy. Opiekunka w sytuacji gdy zauważy, że osoba starsza nie radzi sobie z pieniędzy (prosta metoda upewnienia się: poprosić o pomoc przy przeliczeniu reszty z zakupów, czy przeliczeniu pieniędzy na opłacenie rachunków) powinna o tym natychmiast powiadomić rodzinę osoby starszej. Opiekunka dla swojego dobra powinna również zawsze wiedzieć ile i gdzie ma własnych pieniędzy, tak aby w sytuacji krzywdzących zarzutów, nie mieć problemu.
Osoby starsze spędzają też sporo czasu przed telewizorem, wybierają proste i nieskomplikowane w przekazie programy, takie jak np. telezakupy. Zamawiają niepotrzebne, kosztowne przedmioty, ponieważ proces zamawiania zakupów w tym systemie jest łatwy nawet dla chorego we wczesnym stadium demencji. Opiekunka powinna dopilnować, aby odbiór zamówionych tą drogą przesyłek był uzgodniony z rodziną osoby starszej.
Opiekunka powinna także starannie prowadzić księgowość domową i notować sytuacje, w których nagle zmienił się stan pieniędzy, do których ma dostęp i opiekunka i osoba starsza. Niestety na całym świecie, a więc i Niemczech, są osoby niemoralne (pani od pielęgnacji stóp, która bez przysłowiowego mrugnięcia okiem za swoją usługę wartą 20 Euro przyjmie od chorego napiwek w wysokości 50 Euro) i zwyczajni naciągacze (przedstawiciele bliżej nieznanych misji kościelnych w Afryce czy innym zakątku świata, wyposażeni w foldery ze zdjęciami dzieci z brzuszkami wzdętymi od głodu, którzy nawet zostawią piękne, ale nic nie warte pokwitowanie na datek). Opiekunka osób starszych powinna więc zwracać baczną uwagę na takie sytuacje i dla własnego dobra powiadamiać o ich zaistnieniu członków rodziny. Rozmowa z osobą starszą na takie tematy rzadko przyniesie skutek. Można również ustalić np. z córką, żeby starszej pani czy starszemu panu zostawić określony fundusz np. w banknotach 5 Euro, którym mogą dowolnie dysponować.
Opiekunka może również, wiedząc, że w domu osoby starszej pojawi się osoba, która wykorzystuje stan otępienia osoby starszej (np. sąsiadka, która co kilka dni „pożycza na wieczne nieoddanie” 50 Euro), po prostu schować na chwilę większe nominały pieniężne, a zostawić tylko drobne pieniądze. Dla chorego z zaburzeniami na tle otępienia starczego nie ma bowiem z reguły znaczenia jaką kwotą obdarowuje, po prostu już nie rozróżnia wartości pieniądza, ważny jest sam fakt, że może obdarować.
zwłaszcza tzw. pamięci krótkiej (to co się działo przed chwilą, wczoraj, niedawno) są bardzo trudnym zjawiskiem dla opiekunki. W początkowych stadiach demencji są to drobne ale bardzo stresujące i przykre sytuacje – babcia życzy sobie, aby wazonik z kwiatami ustawić na stole salonie, a za parę minut jest zła i pokrzykuje, że wyraźnie mówiła, żeby kwiaty stały na stole w kuchni, a po następnych kilku minutach, znowu kwiaty mają wrócić do salonu….
Osoba starsza nie zdaje sobie sprawy z tego, że wyraża sprzeczne życzenia czy prośby (zjadłabym sobie truskawki – a po co kupiłaś te truskawki, ja nie jem truskawek) ale opiekunka pamięta dokładnie, co starsza pani czy pan powiedzieli. Opiekunka osoby starszej wie, że dobrze zrozumiała i spełniła prośbę czy oczekiwania osoby starszej i jeżeli brakuje jej doświadczenia w pracy w opiece nad osobami starszymi z demencją, traktuje takie zachowanie jako złośliwość. Niewskazane jest w takich sytuacjach przypominanie czy wyjaśnianie osobie starszej, że wypełniliśmy dokładnie jej prośbę sprzed kilku minut, bronienie się, przecież to pani chciała itp. Chory z objawami demencji nie będzie tego po prostu pamiętał, albo nie będzie potrafił sobie przypomnieć co robił kilka minut wcześniej i jego zachowanie może w tym momencie przybrać formę agresji słownej lub fizycznej. Lepiej powiedzieć przepraszam i obiecać, że następnym razem bardziej się postaramy, albo powiedzieć, przykro mi, widocznie źle zrozumiałam. Takie zachowanie wymaga dużej cierpliwości i opanowania, dlatego do pracy w opiece niezbędne są odpowiednie predyspozycje psychiczne.
W bardziej zaawansowanych stadiach demencji zaburzenia pamięci sięgają tak głęboko, że osoba starsza pamięta tylko czasy wczesnego dzieciństwa. Dom, mieszkanie, w którym mieszka od 70 lat, wydaje jej się obcym miejscem, nie rozpoznaje mebli, okolicy, osób. Stąd biorą się tendencje do uciekania z domu – podopieczny pamięta tylko dzieciństwo, chce wrócić do mamy i taty, do domu, w którym się wychował. W skrajnej postaci podopiecznemu może wydawać się, że został uwięziony w obcym miejscu, a więc dzwoni na policję, wzywa głośno pomocy, ponieważ się boi. Opiekunka osób starszych, która ma legalną pracę w opiece, nie powinna obawiać się przyjazdu policji. Czasami lepiej jest dla uspokojenia osoby starszej pozwolić jej na to, niż narażać się na agresję fizyczną czy słowną. Można próbować zmniejszyć stany lękowe przez odwrócenie uwagi osoby starszej np. włączenie na chwilę głośno telewizora albo podanie osobie starszej pluszowej maskotki. W skrajnych sytuacjach trzeba jednak wezwać na pomoc lekarza.
Osoba starsza traci poczucie czasu i miejsca, nie rozpoznaje miejsc i osób. Może wyjść po zakupy czy na spacer w najbliższej, dobrze sobie znanej okolicy i nagle nie potrafi wrócić do domu. Wie, że ma umówioną wizytę u lekarza i o 3 nad ranem zaczyna się do tej wizyty szykować. Podczas jazdy samochodem na cmentarz zacznie nagle zarzucać opiekunce, że pojechała złą droga itp.
W skrajnej postaci choroby, osoba starsza, która będzie szła bez celu prosto przed siebie i napotka na ścianę, będzie nadal wykonywała ruchy nogami, takie jak podczas chodzenia, tak długo, aż jej nie pomożemy się odwrócić. Może również pojawić się takie zachowanie, jak domaganie się od opiekunki, aby opuściła dom, czasami wyrażane agresywnie (wynoś się itp.).
Opiekunka powinna zwracać uwagę na to, czy podobne objawy występują coraz częściej i zgłosić sprawę do rodziny lub bezpośrednio do lekarza. Trzeba uzgodnić z rodziną odebranie kluczy od domu osobie starszej, zamykać drzwi i okna. W postępowaniu z takimi zaburzeniami do chorego należy zwracać się prostymi zdaniami i raczej w postaci prostych komunikatów, bez zawiłego tłumaczenia (źle: dlaczego pani się ubiera, jest 3 nad ranem, do lekarza idziemy dopiero jutro o 12 w południe, to jeszcze tyle godzin, dobrze: jeszcze nie idziemy do lekarza. Proszę się położyć.).
W pracy opiekunki osób starszych szczególnie męczące są zaburzenia w orientacji czasowej, ponieważ oznacza to konieczność wielokrotnego wstawania w nocy. Jeżeli opiekunka nie ma możliwości wyspania się w dzień, albo ma taką naturę, że w dzień trudno jest jej zasnąć, powinna poprosić o odpowiednie leki dla podopiecznego, które umożliwią spokojny sen starszej pani czy starszego pana, a opiekunce należny nocny odpoczynek. Jeżeli leki nie działają na podopiecznego lub są wyraźne przeciwwskazania lekarskie do ich stosowania, opiekunka powinna domagać się, aby czuwanie w nocy przejął ktoś inny.
Demencja u osób starszych jest więc bardzo złożonym zjawiskiem i prawie u każdego chorego objawia się inaczej. Opiekunka osób starszych, która podejmuje pracę w opiece w Niemczech, powinna przygotować się na zjawiska, jakie towarzyszą demencji. Warto skorzystać z literatury na ten temat i przyjąć odpowiednią postawę wobec tej choroby.
Używamy cookies