Budżet domowy Haushaltsgeld - w opiece w Niemczech

Praca w opiece w Niemczech to nie tylko sprawowanie opieki na samą osobą starszą ale również umiejętne zarządzanie powierzonymi nam na prowadzenie domu pieniędzmi (Haushaltsgeld). Opiekunki osób starszych w Niemczech z reguły nie są odpowiedzialne za regulowanie czynszu, rachunków za prąd, ubezpieczenia itp.

Do dyspozycji opiekunek niemieckie rodziny najczęściej pozostawiają pieniądze na wyżywienie, środki czystości, bieżące zakupy w aptece, opłacenie usług osobistych dla podopiecznego typu fryzjer, pedicure. Jakiego rzędu są to kwoty – to zależy oczywiście od możliwości finansowych danej rodziny lub ich dobrej woli. Są domu w których opiekunki osób starszych otrzymują na utrzymanie swoje i swojego podopiecznego po 250 euro na tydzień a są takie, gdzie na cały miesiąc przeznaczone jest 150 Euro. Porównując kwoty trzeba dokładnie porównać na jakie cele opiekunka może czy musi przeznaczyć przyznany budżet.

Zarządzanie budżetem domowym podopiecznego w Niemczech

Często jest tak, że w swobodnej rozmowie opiekunki podając wysoką kwotę budżetu domowego (Haushaltsgeld) wzbudzają zazdrość swoich koleżanek, ale po dokładniejszym porównaniu wydatków, które trzeba z tej kwoty pokryć okazuje się, że pozory mylą. Dysponując pieniędzmi osoby starszej powinniśmy pamiętać o kilku zasadach, które powinny przestrzegać opiekunki osób starszych.

• Po pierwsze

To są cudze pieniądze, nie nasze, chociaż znajdują się często w naszym portfelu. Obliguje to nas do starannego rozliczania się z poniesionych wydatków. Nawet jeżeli nikt od nas tego nie wymaga, dla własnego spokoju opiekunka powinna zapisywać kwoty jakie otrzymała (z datą otrzymania), gromadzić paragony, zapisywać wydatki nieudokumentowane i po każdych zakupach robić bilans (sumujemy paragony, wpisujemy inne wydatki, zliczamy ile powinno nam zostać i sprawdzamy wynik z kwotą pieniędzy, którą mamy w portmonetce).

Pamięć ludzka jest zawodna i lepiej na bieżąco dokonywać takich zapisków. Rodziny osób starszych to często kilka osób, które nie zawsze żyją ze sobą w zgodzie. Majątkiem osoby starszej przeważnie zarządza jedno z dzieci, to które jest na miejscu ale może się zdarzyć, że raz na kilka miesięcy pojawi się ktoś z rodzeństwa, kto niekoniecznie będzie chciał sprawdzić nas, ale swoje rodzeństwo i lepiej wtedy mieć czarno na białym ile otrzymaliśmy pieniędzy i na co one zostały wydane. Poza tym, jeżeli otrzymujemy za mało pieniędzy na prowadzenie domu, możemy wykazać to pokazując rzetelnie prowadzone rozliczenia.

• Po drugie

W systemie tzw. opieki 24h w Niemczech rodziny niemieckie są zobowiązane do pokrycia kosztów wyżywienia opiekunki, ale nie oznacza to, że każdy klient zgodzi się na pokrycie kosztów naszych ulubionych używek i słodyczy. Jeżeli w domu osoby starszej nie pije się kawy lub nie ma gatunku kawy, który lubi opiekunka osób starszych to absolutnie nie oznacza, że można z funduszu na wyżywienie zaopatrzyć się w ulubioną markę kawy!

Na jednym z niemieckich forów dyskusyjnych o opiekunkach osób starszych z Polski (tak, tak, my opiekunki mamy swoje fora na których dyskutujemy o rodzinach niemieckich, ale oni też nas opisują) toczyła się długa wymiana opinii w tej sprawie. Większość rodzin niemieckich uważało za niedopuszczalne opłacanie z kieszeni babci czy dziadka czekoladek, cukierków, wybranego gatunku kawy itp. I tak szczerze mówiąc, patrząc na to z innej strony, niewiele z nas przyjmując u siebie np. pracownika z Ukrainy czy Rosji zgodziłoby się na finansowanie czekoladek….

• Po trzecie

Środki higieny osobistej dla siebie opiekunka powinna finansować z własnej kieszeni. Wstyd o tym pisać ale z relacji opiekunek wynika, że niektóre ich zmienniczki rozciągają obowiązek pokrycia kosztów pobytu opiekunki w domu rodziny niemieckiej na kremy do twarzy, szampon a nawet na zakup podpasek. Opiekunka z 8-letnim doświadczeniem napisała do nas jak czerwieniła się ze wstydu, kiedy rodzina niemiecka głośno dyskutowała taką właśnie sytuację. Kupowanie takich osobistych rzeczy za pieniądze osoby starszej jest po prostu żenujące. Nie ma co ukrywać – niektóre rodziny naszych podopiecznych są w swoich wymaganiach wobec opiekunek nie w porządku ale większość to jednak normalni, porządni ludzie. Wydając pieniądze osoby starszej na siebie zastanówmy się czy nie przekraczamy pewnych granic.

• Po czwarte

Jeszcze raz podkreślamy – cudze pieniądze to cudze pieniądze. Prowadzenie tzw. kreatywnej księgowości w świecie biznesu jest karalne. I nie czarujmy się – jeżeli podkładamy paragony, gromadzimy zakupioną za pieniądze osoby starszej żywność i środki czystości, żeby je zabrać do domu, to jesteśmy najzwyklejszymi złodziejami. I nie ma na to żadnego usprawiedliwienia, że pensja niska, że wymagania duże. Jeżeli komuś nie odpowiada praca to może ją zmienić. Samodzielne „wyrównywanie” wynagrodzenie przez machlojki na pieniądzach na prowadzenie domu to zwykła, ordynarna kradzież.

• Po piąte

Jeżeli budżet na wydatki na zakup żywności wyznacza osoba starsza i opiekunka ma za mało jedzenia, trzeba sprawę jasno i wyraźnie przedstawić członkom jej rodziny. Osoby starsze zanim do ich domu trafiła opiekunka często przez wiele lat mieszkały same, są przyzwyczajone do określonego dziennego poziomu wydatków i nie potrafią zrozumieć, że potrzeby energetyczne ich opiekunki to konieczność zwielokrotnienia dziennej sumy na wyżywienie. Rodziny niemieckie często nie zaakceptują konieczności zaspakajania naszego apetytu na czekoladę, ale przeważnie wykazują zrozumienie, że jedna bułka na śniadanie dla dwóch osób to za mało (bywają też sytuacje ekstremalne, które opisaliśmy w artykule „Jeść, jeść, jeść!”) i starają się takie sytuacje rozwiązać. Tzw. siedzenie cicho i zaciskanie pasa do niczego nie prowadzi. My Polacy nie zawsze potrafimy rozmawiać o pieniądzach, ale Niemcy nie mają z tym problemu.

• Po szóste

Jeżeli otrzymujemy od osoby starszej określoną kwotę Haushaltsgeld na miesięczne utrzymanie dla niej i dla siebie a członkowie rodziny osoby starszej bardzo chętnie i często stołują się u podopiecznego i widzimy, że na koniec miesiąca babcia czy dziadek mają wielki stres związany z finansami, nie bójmy się o tym powiedzieć rodzinie niemieckiej. Dzieci osób starszych często są przyzwyczajone do świadomości tego, że mama czy tata dobrze sobie żyje bo ma dobrą emeryturę. Często nie wiedzą jednak, że wydatki na leki czy środki higieny drastycznie zmniejszają możliwości finansowe osoby starszej. Opiekując się osobą starszą powinniśmy czasami także chronić jej budżet domowy przed nadwyrężaniem przez najbliższych.

Zarządzenie budżetem - porady opiekunki

Na zakończenie krótka, praktyczna porada Pani Marii, opiekunki z 5-letnim stażem w pracy w opiece, 6 stałych miejsc pracy, 7 krótkich zastępstw:

Na pieniądze na Haushalt zawsze mam osobny portfel, Zawsze i to naprawdę ZAWSZE zapisuję ile dostałam i na co wydałam, nawet jeśli nikt o to nie pyta. Jeżeli menu jest dla mnie zbyt monotonne (najczęściej brakuje mi owoców) pytam po prostu czy mogę dla siebie kupić jabłka czy banany bo babcia nie je, a ja potrzebuję witamin.

Jeżeli dostaję jakieś pieniądze pytam na jak długo muszą mi wystarczyć. Jeżeli dostanę więcej pieniędzy niż wydałam nie oddaję, ale odliczam tą kwotę od następnego zasilenia gotówki z zastrzeżeniem, że jeżeli mi zabraknie w następnym okresie to powiem. Jeżeli zmieniam jakąś inna opiekunkę osób starszych na krótko staram się utrzymać taki sam poziom wydatków, jaki ona miała za dany okres. Tam gdzie tego nie oczekują nie robię przesadnych oszczędności i nie biegam do dyskontu o kilometr, dalej bo jak się babcia położy to nie będę miała na to czasu, a rodzina będzie zdziwiona wzrostem wydatków.

Jeżeli dostaję za mało pieniędzy mówię o tym otwarcie i pokazuję rozliczenia. Dla zmienniczki staram się zrobić minimum zapasów w lodówce, ona nie musi lubić tego co ja. Pracuję i zarabiam, a więc z góry przeznaczam 50 euro miesięcznie z zarobków na swoje „apetyty” i ”zachcianki” i przeliczam wtedy euro 1:1 – jestem w Niemczech i w Niemczech euro ma taką wartość. To nie jest dużo, a ułatwia obchodzenie się z cudzymi pieniędzmi.

Stawka żywieniowa dla opiekunek w Niemczech w budżecie domowym

W ramach zakupów z Haushaltsgeld, w systemie pracy „live in” (mieszkać razem) opiekunki nabywają z reguły również wyżywienie dla siebie. U różnych podopiecznych są różne możliwości finansowe, a do tego w kwestiach wyżywienia zatrudnionej opiekunki, u osób starszych pojawiają się różne postawy. Niektóre związane są z chorobliwą oszczędnością, potrzebą kontroli a niektóre z objawami schorzeń neurologicznych. Opiekunki, które są w miejscu pracy, gdzie ich zdaniem, stawka żywieniowa jest zbyt niska, szukają przepisów prawnych w tej sprawie. Takich przepisów niestety nie ma.

W Internecie na forach dla opiekunek często jako podstawę prawną przywołuje się przepisy dotyczące opodatkowania tzw. Sachbezugswerte (korzyści  nieodpłatnych). Nie są to absolutnie żadne kwoty zobowiązujące rodziny niemieckie. Podane stawki za dziennie wyżywienie czy pojedyncze posiłki wyłącznie wskazują pracodawcom i pracownikom, jaką wartość darmowego wyżywienia należy opodatkować. W wielu firmach a zwłaszcza w dużych zakładach pracy, darmowe wyżywienie jest rodzajem bonusu do wynagrodzenia. Nie ma to nic wspólnego z tym, czy i ile z Haushaltsgeld w Niemczech ma stanowić stawka żywieniowa dla opiekunek. Jest tylko i wyłącznie określeniem, jaką korzyść niepieniężną, nieobjętą obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym ale opodatkowaną, można dać pracownikowi w postaci posiłku.

Wartość Sachbezugswerte jest częścią przepisów o Sozialversicherungsentgeltverordnung  (Rozporządzenie w sprawie składek na ubezpieczenia społeczne). Zmieniana jest co roku w listopadzie na następny rok kalendarzowy przez Bundesrat. Celem ustanawiania wartości darmowych posiłków jest zapobieganie sytuacji, w których pracodawca mógłby zaniżyć podstawę wynagrodzenia objętą składkami na ubezpieczenie społeczne.

Dla porządku podajemy wartości Sachbezugswerte na 2022 rok, ale pamiętajmy – to nie jest obowiązkowa stawka żywieniowa dla opiekunek w Niemczech, ale wskaźnik podatkowy!