Schwerbehindertenausweis – legitymacja inwalidzka również dla chorych na demencję

Osoby starsze i niepełnosprawne oraz ich rodziny otrzymują w Niemczech pomoc od państwa w różnych formach. Opiekunowie i opiekunki osób starszych, zajmujący się opieką domową w Niemczech, najlepiej znają formę wsparcia przez państwo w postaci Pflegegeld.

W Polsce nie mamy odpowiednika takiej pomocy – są to środki finansowe (ale również pomoc rzeczowa) dla osób, którym przyznano Pflegegrad (dawniej Pflegestufe), czyli określono ich stopień zależności w codziennym funkcjonowaniu od otoczenia. Otrzymują one specyficzny dla państwa niemieckiego rodzaj zasiłku opiekuńczego. Fundusz na te świadczenia pochodzi ze składek na ubezpieczenia społeczne, które Niemcy w tym celu podwyższyli o 0,5% już w 1995 roku.

Orzeczenia oraz świadczenia

Zasiłek opiekuńczy to nie wszystko – można uzyskać dodatkowe świadczenia z tytułu inwalidztwa. Na ten temat mamy więcej wiedzy. W Polsce niepełnosprawność orzeka się w dwóch celach i w Niemczech jest podobnie. Pierwszy z nich to otrzymanie stałego lub czasowego świadczenia pieniężnego, w postaci renty inwalidzkiej z ZUS dla osób, które czasowo nie mogą podjąć pracy lub utraciły na stałe możliwość wykonywania pracy zawodowej. Zupełnie innym orzeczeniem jest orzeczenie o niepełnosprawności dla celów pozarentowych. Ma ono na celu ułatwienie osobom niepełnosprawnym (bez względu na zdolność do pracy) codziennego funkcjonowania i może objąć odliczenia podatkowe, zasiłki, ulgowe przejazdy, możliwość pobytu w domu pomocy społecznej, skorzystanie z rehabilitacji. Orzeczenie o niepełnosprawności dla celów pozarentowych to również przywileje w postaci bezpłatnego korzystania z transportu miejskiego razem z opiekunem lub korzystanie ze specjalnych miejsc parkingowych. Niemczech legitymację inwalidzką związaną z określeniem niepełnosprawności dla celów pozarentowych mogą uzyskać także całkiem sprawne fizycznie osoby, które cierpią na zaawansowaną demencję.

Stopień inwalidztwa

Określenia stopnia inwalidztwa w Niemczech dokonuje się oceniając stan zdrowia, według ustawowo określonej skali (Grad der Behinderung, GdS Tabelle). W zależności od tego, co stwierdzi komisja orzekająca, chorzy z demencją mogą otrzymać legitymację inwalidzką (niem. Schwerbehindertenausweis) z określonym zakresem niepełnosprawności. Jest to znormalizowany wzór, na którym z tyłu dokumentu za pomocą symboli literowych określa się stopień ograniczenia w funkcjonowaniu i wynikające z niego uprawnienia:

• H – (Hilfslos) osoba, która w codziennym funkcjonowaniu (ubieranie i rozbieranie się, pielęgnacja ciała, odżywianie, poruszanie się) jest praktycznie zależna całkowicie od otoczenia;
• G – (Gehbehindert) w stosunku do chorych na demencję oznacza brak orientacji i możliwości przemieszczania się bez narażenia siebie i innych na niebezpieczeństwo;
• aG – (außergewöhnlich Gehbehindert) oznacza osobę, która praktycznie nie może samodzielnie poruszać się poza samochodem a punktem docelowym;
• B – (Begleitung) w stosunku do osób, które nie mogą samodzielnie przemieszczać się publicznymi środkami transportu;
• Rf – (Rundfunkbeitragsermäßigung) w stosunku do osób, które nie mogą ze względu na ograniczenia zdrowotne brać osobiście udziału w życiu publicznym.

Legitymacja inwalidzka daje osobom starszym z demencją możliwość skorzystania nie tylko z ulg podatkowych, ale również z dopłat do przystosowania mieszkania na potrzeby niepełnosprawności, zwolnienie z abonamentu telefonicznego, przejęcie kosztów dojazdu do lekarza przez gminę i wiele innych wymiernych korzyści.

Posiadanie legitymacji inwalidzkiej przez podopiecznego z demencją ułatwia codzienne funkcjonowanie opiekunki czy opiekuna osób starszych z Polski. Daje m.in. możliwość korzystania z bezpłatnych lub ryczałtowych przejazdów transportem publicznym lub parkowania na miejscach dla inwalidów.

Wniosek o przyznanie grupy inwalidzkiej można otrzymać prawie w każdym urzędzie publicznym (Versogungsamt, Kommune, Beratungstelle für Behinderte) i znaleźć na stronach internetowych tych instytucji.