Gewerbe to indywidualna działalność gospodarcza na terenie Niemiec. Wykonywanie pracy w tej formie, zwłaszcza w zakresie opieki nad osobami starszymi budzi od lat wiele emocji. Szczególnie przewrażliwione na tym tle są niemieckie organy celne, zajmujące się ustawowo ściganiem pracy na czarno.
Dlaczego podstawowa wolność unijna, jaką jest swoboda prowadzenia działalności gospodarczej kojarzy się z pracą na czarno? Przede wszystkim ze względu na zjawisko pozornego samozatrudnienia (niem. Scheinselbständigkeit), które jest karalne również na gruncie prawa polskiego. Jeżeli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o pieniądze. W przypadku działalności gospodarczej o pieniądze, które trafiają do systemu ubezpieczeń społecznych.
W Niemczech jednoosobowe przedsiębiorstwa (niem. Selbständige) muszą odprowadzać jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie rentowe, emerytalne, wypadkowe. Dla osób z Polski, które często podejmują pracę w Niemczech z powodu dużego kryzysu finansowego jest to czysta „oszczędność”. Nawet jeżeli przedsiębiorca musi opłacić koszty lokalu i doradztwa podatkowego to i tak się to opłaci. Dodając do tego jeszcze wysoki jak na nasze warunki próg zwolnienia od podatku dochodowego okaże się, że osoba prowadząca jednoosobową firmę, wykonując taką samą pracę jak osoba zatrudniona na umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną, uzyska znacznie wyższą stawkę „na rękę”.
Dla pracodawcy jest również taniej podpisać umowę z przedsiębiorcą – nie musi ponosić kosztów swojej części składek, kosztów urlopu, płatnego zwolnienia lekarskiego i innych przywilejów pracowniczych. Skoro przepisy zezwalają na prowadzenie działalności gospodarczej to dlaczego urzędy mają taki negatywny stosunek do sprawy? Samo prowadzenie jednoosobowej firmy jest jak najbardziej zgodne z prawem, jednak problem Scheinselbständigkeit pojawia się wtedy, kiedy zachodzi podejrzenie, że ktoś podjął taką formę pracy wyłącznie w celu uniknięcia płacenia składek na ubezpieczenie społeczne, że próbuje się ominąć ochronę i przywileje pracownika jaką dają kodeksy pracy.
W przypadku opieki nad osobami starszymi w Niemczech w ramach Gewerbe sprawa jest jeszcze bardziej skomplikowana ze względu na brak statusu zawodowego opiekunek z Polski. Zawód opiekunki osób starszych (niem. Altenpflegerin) to tzw. wolny zawód. Nie potrzeba zakładać działalności gospodarczej, wystarczy zgłosić się do niemieckiego urzędu skarbowego (Finanzamt) po numer podatkowy. Dotyczy to wyłącznie osób, które mają wymagane przez prawo niemieckie wykształcenie i praktykę (m. in. ukończenie odpowiedniej szkoły). Opiekunki z Polski, nawet te po naszych szkołach opiekunów medycznych nie spełniają warunków pozwalających na wykonywanie opieki w ramach wolnego zawodu Altenpflegerin. Muszą więc zarejestrować działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia domu dla osób wymagających opieki (Haushaltshilfe für pflegebedürftige Person). A to się niektórym urzędnikom nie podoba.
W trakcie kontroli padają podchwytliwe pytania np. kto decyduje o tym, kiedy wynieść śmieci. Jeżeli opiekunka - niemiecki przedsiębiorca odpowie, że podopieczna mówi, kiedy trzeba to zrobić to już jest podstawa do oskarżenia o Scheinselbständigkeit. Przedsiębiorca powinien sam podejmować takie decyzje, jeżeli przyjmuje polecenia od kogoś, to świadczy to o istnieniu domniemanego stosunku pracy...
Czy prowadzenie przez opiekunkę z Polski własnej działalności gospodarczej w Niemczech jest więc bardzo trudne i ryzykowne? Przy zachowaniu zasad i zastosowaniu się do przepisów, absolutnie nie. Państwo niemieckie mocno nagłaśnia, że jedynym legalnym rozwiązaniem dla rodzin niemieckich jest posiadanie przez opiekuna formularza A1 (poświadczenie o podleganiu pod system ubezpieczeń społecznych w Polsce). Taką prowadzą politykę, ponieważ łatwiej jest skontrolować relatywnie niedużą grupę przedsiębiorstw oddelegowujących duże grupy pracowników niż dużą ilość niewielkich firm. Biorąc jednak pod uwagę zmiany jakim wciąż podlegają przepisy o wykonywaniu pracy w ramach oddelegowania i związany z tym znaczny wzrost kosztów dla klientów niemieckich, można przypuszczać, że rynek pracy w opiece ponownie przychylniej spojrzy na Gewerbe, tak jak to było w pierwszych latach po przyjęciu Polski do Unii Europejskiej.
Przykrym, ale istotnym czynnikiem przemawiającym na rzecz wykonywania pracy opiekunki w ramach własnego przedsiębiorstwa może być także coraz większa utrata zaufania do państwowego systemu emerytalnego w Polsce. Nikt tak bardzo jak opiekunki pracujące w Niemczech nie zdaje sobie sprawy z tego, jak kosztowna jest starość. Wielu opiekunów woli odłożyć sobie co miesiąc pewne kilkaset złotych na starość niż oddawać dużo większe kwoty do państwowego systemu emerytalnego, który ciągle nas straszy, że nie mamy gwarancji uzyskania godziwej emerytury.
Duża grupa opiekunek i opiekunów to osoby, którym przysługują już świadczenia emerytalne. Dla nich ważniejsze jest zdobycie jak najwyższych dochodów netto i zabezpieczenie sobie tym sposobem starości na własną rękę. Na co trzeba zwrócić uwagę, decydując się na założenie własnej działalności w Niemczech? Przede wszystkim rozumieć pojęcie ryzyka gospodarczego i świadomości odpowiedzialności za swoją firmę. Trzeba też pamiętać, że nie da się przenieść wiedzy o zasadach działalności przedsiębiorstwa w Polsce na warunki niemieckie. To jest inne państwo, inne przepisy, inne zasady i reguły. Na dodatek to jest państwo federacyjne, więc przepisy obowiązujące przedsiębiorców np. w Bawarii mogą być trochę inne niż w Brandenburgii. Warto posiadać doradcę podatkowego, nie ma co żałować pieniędzy na dobre wsparcie prawne i podatkowe. Należy przestrzegać porad dotyczących świadczenia usług na rzecz wielu klientów w ciągu roku.
Trzeba zastanowić się, czy jesteśmy przygotowani na prowadzenie firmy w Niemczech, czy zdajemy sobie sprawę z tego, że w przypadku choroby nie otrzymamy płatnego zwolnienia lekarskiego, że nie należy nam się urlop, że składki na ubezpieczenie zdrowotne i koszty prowadzenia firmy będą nas obciążać również w miesiącach, które spędzimy w Polsce. Prowadzenie firmy wymaga rachunku ekonomicznego. Dobrze też jest zapoznać się z polsko - niemiecką umową o unikaniu podwójnego opodatkowania, zwłaszcza jeżeli osiągamy dochody i w Polsce i w Niemczech.
Używamy cookies